عقیق: در نهمین شماره از سلسله یادداشت های "یک آیه یک حدیث از مهدویت" که به قلم حجت الاسلام مرتضی عبدی، پژوهشگر پژوهشکده مهدویت است، به بررسی موضوع امام مهدی(عج) و میراث انبیاء گذشته می پردازیم.

 

 

امام مهدی(عج)، میراث‌دار حضرت موسی(ع)

 

آیه: إِذِ اسْتَسْقی‏ مُوسی‏ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصاکَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَیْناً قَدْ عَلِمَ کُلُّ أُناسٍ مَشْرَبَهُمْ کُلُوا وَ اشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَ لا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدینَF: و هنگامی که موسی برای قوم خود در پی آب برآمد، گفتیم: با عصایت بر آن تخته‏سنگ بزن. پس دوازده چشمه از آن جوشیدن گرفت، [به گونه‏ای که‏] هر قبیله‏ای آبشخور خود را می‏دانست. [و گفتیم:] از روزی خدا بخورید و بیاشامید و [لی‏] در زمین سر به فساد برمدارید. (بقره: 60)

 

روایت: عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُرَاسَانِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ(ع) قَالَ إِذَا قَامَ الْقَائِمُ بِمَکَّةَ وَ أَرَادَ أَنْ یَتَوَجَّهَ إِلَی الْکُوفَةِ نَادَی مُنَادِیهِ أَلَا لَا یَحْمِلُ أَحَدٌ مِنْکُمْ طَعَاماً وَ لَا شَرَاباً وَ یَحْمِلُ حَجَرَ مُوسَی الَّذِی انْبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَیْناً(1) فَلَا یَنْزِلُ مَنْزِلًا إِلَّا نَصَبَهُ فَانْبَجَسَتْ مِنْهُ الْعُیُونُ فَمَنْ کَانَ جَائِعاً شَبِعَ وَ مَنْ کَانَ ظَمْآنَ رَوِیَ فَیَکُونُ زَادُهُمْ حَتَّی یَنْزِلُوا النَّجَفَ مِنْ ظَاهِرِ الْکُوفَةِ فَإِذَا نَزَلُوا ظَاهِرَهَا انْبَعَثَ مِنْهُ الْمَاءُ وَ اللَّبَنُ دَائِماً فَمَنْ کَانَ جَائِعاً شَبِعَ وَ مَنْ کَانَ عَطْشَاناً رَوِیَ":

 

امام صادق(ع) از پدر بزرگوارش امام باقر(ع) نقل می‏کند: وقتی که قائم(عج) در مکه خروج نماید، قصد رفتن به سوی کوفه می‌کند؛ در همین حال منادی ندا می‏کند: "آگاه باشید! هیچ یک از شما نباید خوردنی و نوشیدنی بردارد."

 

چون او سنگ حضرت موسی را که "از آن دوازده چشمه جاری شد"، با خود دارد و در هر منزلی که فرود می‏آید، آن را نصب می‏کند و چشمه‏ها از او جاری می‏شوند. [چون] گرسنگان سیر می‏گردند و تشنگان سیراب خواهند شد و این سنگ تا کوفه زاد و توشه آنان می‏گردد. وقتی که پشت کوفه رسیدند، دائما از آن، آب و شیر می‏جوشد و هرکس گرسنه باشد؛ سیر و هرکس تشنه باشد، سیراب می‏شود.

 

میراث‌دار پیامبران و اوصیا از ویژگی‌های حضرت مهدی(عج) در عصر ظهور می‌باشد. از روایات استفاده می‌شود حضرت مهدی(عج) هنگام ظهور، برخی از میراث‏های پیامبران گذشته را به همراه خواهد داشت.(2)درباره این که این امور به چه هدفی نزد حضرت جمع شده است، سخن روشنی در دست نیست؛ ولی با توجه به این‌که نقش حضرت مهدی(عج)، نقش همه انبیا و اولیا است و آن حضرت آرزوی تمام پیامبران را پیاده خواهد کرد، می‏توان نتیجه گرفت تمام ابزار آنان در اختیار آن حضرت قرار خواهد گرفت.

 

دیگر اینکه آن حضرت وظیفه دارد پیروان همه ادیان را به دین راستین الهی (اسلام) دعوت کند و این میراث‌ها نشانه‏هایی از برحق بودن آن حضرت است؛ از این‌رو همان‏گونه که در روایات، از زنده ماندن حضرت مسیح(ع)، عامل هدایت مسیحیان و برگرداندن ایشان به پیروی از حضرت مهدی(عج) معرفی شده است، می‏توان میراث‏های دیگر پیامبران: را ابزاری برای اتمام حجّت بر آنان دانست.

 

برخی میراث‌ها که در روایات مورد اشاره قرار گرفته عبارت است از: پیراهن،(3)عمامه،(4)زره،(5) سلاح،(6)و پرچم پیامبر گرامی اسلام(ص) ،(7) سنگ(8) و عصای حضرت موسی(9) و طشتی که وی در آن قربانی می‏کرد.(10) و انگشتری حضرت سلیمان(ع)،(11)و همین‌طور کتابی که معروف به کتاب علی(12)، جامعه، مصحف فاطمه 3،(13) کهنه پیراهن خونی امام حسین(ع) و انگشتر که دست به دست از تمام ائمه به دست حضرت مهدی (عج) رسیده است.

 

امام علی(ع) فرمود: رسول خدا(ص) فرموده است: مهدی از فرزندانم, غیبت و حیرتی دارد که امت‏ها [در آن] گمراه شوند. او با ذخیره پیغمبران آید و زمین را از عدل و داد پر کند؛ چنان‏که از جور و ستم پر شده باشد.(14)

 

 

پی نوشت ها:

 

1_(بقره: 60.)

 

2_( جوینی خراسانی، فرائد السمطین، ج2، ص335، ح587.)

 

3_( نعمانی، الغیبة، ص350، ج42.)

 

4_( محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج8، ص224، ح285.)

 

5_( همان.)

 

6_(نعمانی، الغیبة، ص349، ح40؛محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج8، ص224، ح285؛ متقی هندی، کنز العمال، ح39673..)

 

7_(نعمانی، الغیبة، 343، ح28 و 435، ح1.)

 

8_( محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج1، ص231، ح3.)

 

9_( همان، ح1؛ نعمانی، الغیبة، ص238، ح28، شیخ صدوق، کمال‏الدین و تمام النعمة، ج2، ص376، ح7.)

 

10_( محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج1، ص232، ح1.)

 

11_(همان، ص231، ح1. نعمانی، الغیبة، ص343، ح27.)

 

12_( عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِیزِ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ 7 یَقُولُ تَظْهَرُ الزَّنَادِقَةُ فِی سَنَةِ ثَمَانٍ وَ عِشْرِینَ وَ مِائَةٍ وَ ذَلِکَ أَنِّی نَظَرْتُ فِی مُصْحَفِ فَاطِمَةَ 3 قَالَ قُلْتُ وَ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمَّا قَبَضَ نَبِیَّهُ 6 دَخَلَ عَلَى فَاطِمَةَ 3 مِنْ وَفَاتِهِ مِنَ الْحُزْنِ مَا لَا یَعْلَمُهُ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَرْسَلَ اللَّهُ إِلَیْهَا مَلَکاً یُسَلِّی غَمَّهَا وَ یُحَدِّثُهَا فَشَکَتْ ذَلِکَ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ 7 فَقَالَ إِذَا أَحْسَسْتِ بِذَلِکِ وَ سَمِعْتِ الصَّوْتَ قُولِی لِی فَأَعْلَمَتْهُ بِذَلِکَ فَجَعَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ 7 یَکْتُبُ کُلَّ مَا سَمِعَ حَتَّى أَثْبَتَ مِنْ ذَلِکَ مُصْحَفاً قَالَ ثُمَّ قَالَ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ فِیهِ شَیْ‏ءٌ مِنَ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامِ وَ لَکِنْ فِیهِ عِلْمُ مَا یَکُون. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج1، ص240، ح2.)

 

13_( عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَجَّالِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ‏ عُمَرَ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ 7 فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی أَسْأَلُکَ عَنْ مَسْأَلَةٍ هَاهُنَا أَحَدٌ یَسْمَعُ کَلَامِی قَالَ فَرَفَعَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ 7 سِتْراً بَیْنَهُ وَ بَیْنَ بَیْتٍ آخَرَ فَاطَّلَعَ فِیهِ ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ سَلْ عَمَّا بَدَا لَکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ شِیعَتَکَ یَتَحَدَّثُونَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ 6 عَلَّمَ عَلِیّاً 7 بَاباً یُفْتَحُ لَهُ مِنْهُ أَلْفُ بَابٍ قَالَ فَقَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ عَلَّمَ رَسُولُ اللَّهِ 6 عَلِیّاً 7 أَلْفَ بَابٍ یُفْتَحُ مِنْ کُلِّ بَابٍ أَلْفُ بَابٍ قَالَ قُلْتُ هَذَا وَ اللَّهِ الْعِلْمُ قَالَ فَنَکَتَ سَاعَةً فِی الْأَرْضِ ثُمَّ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ مَا هُوَ بِذَاکَ قَالَ ثُمَّ قَالَ یَا أَبَا مُحَمَّدٍ وَ إِنَّ عِنْدَنَا الْجَامِعَةَ وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ مَا الْجَامِعَةُ قَالَ صَحِیفَةٌ طُولُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعاً بِذِرَاعِ رَسُولِ اللَّهِ 6 وَ إِمْلَائِهِ مِنْ فَلْقِ فِیهِ وَ خَطِّ عَلِیٍّ بِیَمِینِهِ فِیهَا کُلُّ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ کُلُّ شَیْ‏ءٍ یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ حَتَّى الْأَرْشُ فِی الْخَدْشِ وَ ضَرَبَ بِیَدِهِ إِلَیَّ فَقَالَ تَأْذَنُ لِی یَا أَبَا مُحَمَّدٍ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّمَا أَنَا لَکَ فَاصْنَعْ مَا شِئْتَ قَالَ فَغَمَزَنِی بِیَدِهِ وَ قَالَ حَتَّى أَرْشُ هَذَا کَأَنَّهُ مُغْضَبٌ قَالَ قُلْتُ هَذَا وَ اللَّهِ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَیْسَ بِذَاکَ ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ وَ إِنَّ عِنْدَنَا الْجَفْرَ وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا الْجَفْرُ قَالَ قُلْتُ وَ مَا الْجَفْرُ قَالَ وِعَاءٌ مِنْ أَدَمٍ فِیهِ عِلْمُ النَّبِیِّینَ وَ الْوَصِیِّینَ وَ عِلْمُ الْعُلَمَاءِ الَّذِینَ مَضَوْا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ قَالَ قُلْتُ إِنَّ هَذَا هُوَ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَیْسَ بِذَاکَ ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ وَ إِنَّ عِنْدَنَا لَمُصْحَفَ فَاطِمَةَ 3 وَ مَا یُدْرِیهِمْ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ 3 قَالَ قُلْتُ وَ مَا مُصْحَفُ فَاطِمَةَ 3 قَالَ مُصْحَفٌ فِیهِ مِثْلُ قُرْآنِکُمْ هَذَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ اللَّهِ مَا فِیهِ مِنْ قُرْآنِکُمْ حَرْفٌ وَاحِدٌ قَالَ قُلْتُ هَذَا وَ اللَّهِ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ مَا هُوَ بِذَاکَ ثُمَّ سَکَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ إِنَّ عِنْدَنَا عِلْمَ مَا کَانَ وَ عِلْمَ مَا هُوَ کَائِنٌ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا وَ اللَّهِ هُوَ الْعِلْمُ قَالَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ وَ لَیْسَ بِذَاکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَأَیُّ شَیْ‏ءٍ الْعِلْمُ قَالَ مَا یَحْدُثُ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ الْأَمْرُ مِنْ بَعْدِ الْأَمْرِ وَ الشَّیْ‏ءُ بَعْدَ الشَّیْ‏ءِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج1، ص239، ح2.)

 

14_( "المَهْدِىُّ مِنْ وُلْدِی، تَکُونُ لَهُ غَیْبَةٌ وَ حَیْرَةٌ تَضِلُّ فِیها الاُمَمُ، یَأتِی بِذَخِیرَةِ الاَنبِیاءِ: فَیَمْلَؤُها عَدْلاً وَقِسْطاً کَما مُلِئَتْ جَوْراً وَظُلْماً"، شیخ صدوق، کمال‏الدین و تمام النعمة، ج1، ص287، ح5.

 

الخرائج‏ و الجرائح، ج 2، ص 690، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ(ع) قَال‏:

 

بحار الأنوار، ج 52، ص 335، باب 27، ح 67.)